15r: Pal.lat.202 — utrumque d(ici)t, et aequalem
- Resource type:
- Annotation
- Manuscript:
- Pal.lat.202
- Annotation text:
utrumque d(ici)t, et aequalem
- Section:
- 1r-181v Augustinus, s., vesc. d'Ippona: De Trinitate and 7r-25r Liber I
Other annotations on this folio
Il copista aveva omesso l’intero brano Nam~esset. Poiché aveva già iniziato a scrivere nella colonna di destra e aveva a disposizione, in quella di sinistra, soltanto un rigo, ha completato l’inserzione scrivendo nello spazio rimasto in bianco del penultimo rigo della colonna di sinistra e al di sotto di quest’ultima.
Il correttore posteriore che è già intervenuto in precedenza (al r. 13 della seconda colonna) ha corretto la parola exprae|serim espungendo la -a- e aggiungendo una -s prima di andare a capo.
La i correzione nell’interlineo su precedente -e espunta.
Segue una rasura, perché il copista aveva scritto erant che viene dopo.
Segue la rasatura di tre lettere tra le quali si riconosce una -e-.
Forse -x corretto su –t.
Le abbreviazioni insulari hanno una particolare importanza dal momento che hanno influenzato lo sviluppo del sistema abbreviativo medievale. Esso si basa sui sistemi in uso già in età romana ed in particolare sui segni tachigrafici e sulle notae iuris. Sulla sua formazione, Steffens sostiene che potrebbe essere stato creato a Bobbio. Secondo Schiaparelli, invece, il sistema sarebbe stato creato già nel V-VI sec. all’epoca dell’introduzione della cultura romana in Irlanda.
Autem.
Est.
Utru(m)q(ue). Si noti l'abbreviazione per -q(ue), anche nelle righe successive.
Si noti l'abbreviazione per -q(uam).
Si noti l'abbreviazione di per.
Uso svariato di abbreviazioni per contrazione: es. nostram, dicit, propter ed esse.
Una mano posteriore, non comprendendo che la q con segno abbreviativo perpendicolare all’asta è normalmente usata dallo scriba per il compendio q(uam), ha aggiunto ua(m) nell’interlineo.
s- correzione su altra lettera pressoché invisibile, forse a principiata.
La d- forse è corretta su altra lettera oggi incomprensibile; una mano posteriore, che scrive in carolina, ha inoltre corretto -tas su altre lettere oggi anch’esse irriconoscibili.
La nota «h(ic) d(eest)» che rinvia alla corrispettiva nota posta in alto «h(ic) l(ege)» con cui si segnala l’inserimento del brano omesso –da nec al secondo creatura- qui riportato di seguito: nec creatura in divinitate(m) ut desisteret e(ss)e creatura.
K per K(apitulum) è probabile aggiunta di mano posteriore; il numerale è tra due colonne.
Un segno soprascritto di richiamo rinvia alla nota marginale vergata da altra mano con inchiostro più chiaro c(on)versu(m) iri.
Così nel codice, si intenda vel ut.
patri filium, et patrem
p(ro)pter formam D(e)i, hoc autem p(ro)pt(er)
formam servi sine ulla con
fusione intellegitur.
s(an)c(t)as scripturas dissoluendę
h(uiu)s quaestionis ex uno capitu
lo epistulae Pauli apostoli
semetipsum exinanivit for
mam servi accipiens, in si
militudine hominu(m) factus
Est ergo D(e)i filius d(e)o patri na
In forma enim serui qua(m) acce
pit minor est patre;
in forma D(e)i in qua erat etia(m)
anteq(uam) hanc accepisset ae
qualis est patri.
In forma D(e)i uerbum p(er) quod
autem servi factus ex muliere,
factus sub lege ut eos qui
sub lege erant redimeret.
factus est homo.
Nam si pater tantu(m) sine
maiorem filio. Illud enim
Et haec nobis regula per omnes
promitur ubi manifestius
ista distinctio commendatur.
Ait enim: «Qui cum in forma d(e)i
esset, non rapinam arbitra
tus est e(ss)e aequalis d(e)o, sed
et habitu inuentus ut homo».
tura aequalis, habitu minor.
facta sunt om(ni)a; in forma
Proinde in forma Dei fecit
hominem; in forma servi
filio fecisset | homine, n(on) scriptu(m) esset:
«Faciamus hominem ad ima
ginem et similitudine(m) n(ost)ram»
Ergo quia forma D(e)i accepit for
mam serui, utru(m)q(ue) D(eu)s et utru(m)q(ue)
homo; sed utrumq(ue) D(eu)s p(ro)pt(er) ac
cipientem D(eu)m, utrumq(ue) autem homo
p(ro)pt(er) acceptum hominem.
Neq(ue) eni(m) illa susceptione alte
rum eorum in alteru(m) conver
sum atq(ue) mutatum est;
nec divinitas quippe in crea
tura(m) mutata est ut desiste
ret e(ss)e divinitas […], K(apitulum) VIII. Illud autem q(uo)d
d(ici)t apostolus: «Cum autem om(ni)a ei
subiecta fuerint, t(un)c et ipse
filius subiectus erit ei qui sibi
subiecit omnia», aut ideo dic
tum est ne quisquam putaret
habitum Chr(ist)i, qui ex humana
creatura susceptus est.
Conversum postea in ipsa(m) divi
nitatem velud certius expraes
serim, deitatem, q(ue) n(on) est creatura
sed est unitas trinitatis incur
porea et incommutabilis, et si
bimet consubstantialis et coae
terna natura. Aut si quisqua(m)
contendit, ut aliqui senser(un)t,
ita dictum: et ipse filius sub
iectus erit ei qui illi subiecit
omnia, ut ipsam subiectione(m),
commutationem et conversione(m)
credat futura(m) creaturae
in ipsa(m) substantiam uel essen
tiam creatoris, id est ut quae