Paleografia Latina dall'Antichità al Rinascimento [di A.M. Piazzoni]

Vat.lat.42

Informazioni sul manoscritto

Resource type:
Manuscript
Collection:
Vat.lat.
Segnatura:
Vat.lat.42
Biblioteca:
Biblioteca Apostolica Vaticana
Datazione:
sec. XII ex
Data inizio:
1176
Data fine:
1200
Paese:
Italia
Regione:
Sicilia
Materiale:
membr.
Altezza:
423
Larghezza:
276
Numero fogli:
116
Nota generale:
Quattuor evangelia, prologis, praefationibus, argumentis, capitulis locupleta.

Descrizione

Impaginazione:
Binis scriptum columnis
Decorazione - Nota:
Commendant litterae maximae auro et coloribus mira arte depictae maioresque rubro aut caeruleo aut auro conspicuae. Tituli auropicti.
Legatura -Nota:
In tegumenti dorso tesserae gentiliciae Pii IX et A. Mai card. bibliothecarii.
Altro autore:
Hieronymus, s., 342/347-419 [internal]
Titolo uniforme:
Biblia. N.T. Evangelia. Latino
Nota:
Ff. 8v. 59v. 115v vacua. 1r in margine inferiore stemma "L(udovici de Torres) Archiepisc. Montis regal". F. 115 consulto abscissum, postea membrana resartum. 116v, quod olim operculo adglutinatum fuit, perevanidum.
Lingua:
Latino.
Alfabeto:
Latino.

Informazioni amministrative

Fonte:
M. Vattasso, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani Latini, I: Codices 1-678, Romae 1902, p. 52

Testo del curatore

Il codice, contenente i Vangeli, proviene da Monreale, come mostra lo stemma del cad. Ludovico de Torres (1588-1609) al f. 1r, ed è gemello di un altro manoscritto conservato a Firenze, presso la Riccardiana (Firenze, Biblioteca Riccardiana, ms. 227). I due codici sono il frutto del lavoro negli scriptoria latini nell’isola siciliana: non è da escludere, in particolare, un’origine palermitana. Il codice, dalla manifattura pregevole, con ampi margini e abbondante uso dell’oro, risente dell’influenza dello stile tardo-comneno, la cui espressione massima si trova nel ciclo musivo di Monreale: questo permetterebbe di datare il manoscritto a partire dagli anni ’80 del XII sec.

Il brano trascritto e annotato è al f. 39r: Mc 1, 1-14.

 

Bibliografia

PACE nr. 62, pp. 270-271; Cherubini - Pratesi, Paleografia, p. 472, tav. 94. Ulteriori citazioni bibliografiche.

Descrizioni interne

1r-2v

Eusebius Caesariensis, Canones evangeliorum

Locus:
1r-2v
Autore:
Eusebius Caesariensis, vesc., c. 265-c. 340 [internal]
Titolo:
Canones evangeliorum
Titolo uniforme:
Epistula ad Carpianum. Canones evangeliorum (Eusebius Caesariensis, vesc., c. 265-c. 340). Latino
Lingua:
Latino.
Alfabeto:
Latino.
Fonte:
IAM60.1 - M. Vattasso, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani Latini, I: Codices 1-678, Romae 1902, p. 52.

3r-37v

Evangelium s. Matthaei

Locus:
3r-37v
Titolo supplito:
Evangelium s. Matthaei
Titolo uniforme:
Biblia. N.T. Evang. sec. Matthaeum. Latino
Nota:
Praemittuntur: (f. 3) s. Hier. praefatio in quattuor evangelia: "Novuum opus facere me cogis"; (f. 4) prologus eiusdem in commentaria evangelii s. Mattaei: "Plures fuisse qui evangelia scripserunt"; (f. 5v) Eusebii Cesariensis praefatio de quatuor evangeliis, Hier. interprete: "Ammonius quidam"; (f. 6) argumentum: "Matheus sicut in ordine primus"; (f. 6v) capitula.
Lingua:
Latino
Alfabeto:
Latino.
Fonte:
M. Vattasso, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani Latini, I: Codices 1-678, Romae 1902, p. 52.

37v-56v

Evangelium s. Marci

Locus:
37v-56v
Titolo supplito:
Evangelium s. Marci
Titolo uniforme:
Biblia. N.T. Evang. sec. Marcum. Latino
Nota:
Cum argumento (f. 37v): "Marcus evangelista dei et petri in baptismate filius" et (f. 38) capitulis.
Lingua:
Latino
Alfabeto:
Latino.
Fonte:
M. Vattasso, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani Latini, I: Codices 1-678, Romae 1902, p. 52.

56v-90v

Evangelium s. Lucae

Locus:
56v-90v
Titolo supplito:
Evangelium s. Lucae
Titolo uniforme:
Biblia. N.T. Evang. sec. Lucam. Latino
Nota:
Praeeunt: (f. 56v) prologus: "Lucas syrus antiochensis arte medicus"; (f. 57) capitula usque ad v. "petro dicit quod eum esset negaturus ac moriturus".
Lingua:
Latino
Alfabeto:
Latino.
Fonte:
M. Vattasso, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani Latini, I: Codices 1-678, Romae 1902, p. 52.

90v-115r

Evangelium s. Ioannis

Locus:
90v-115r
Titolo supplito:
Evangelium s. Ioannis
Titolo uniforme:
Biblia. N.T. Evang. sec. Iohannem. Latino
Nota:
Cum prologo (f. 90v): "Hic est iohannes evangelista" et (f. 91) capitulis.
Lingua:
Latino
Alfabeto:
Latino.
Fonte:
M. Vattasso, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani Latini, I: Codices 1-678, Romae 1902, p. 52.

116r-v

Innocentius PP. IV, Apparatus in Decretales, lib. I, fragmentum

Datazione:
sec. XIII-XIV
Data inizio:
1276
Data fine:
1325
Altro nome:
Papi (1227-1241 : Gregorius IX) [org]
Locus:
116r-v
Autore:
Innocentius PP. IV, c. 1200-1254 [internal]
Titolo:
Apparatus in Decretales, lib. I, fragmentum
Lingua:
Latino.
Alfabeto:
Latino.
Fonte:
IAM82 - M. Vattasso, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani Latini, I: Codices 1-678, Romae 1902, p. 52.