191v: Vat.lat.907 — S(ed) p(ro) loco et
- Resource type:
- Annotation
- Manuscript:
- Vat.lat.907
- Annotation text:
S(ed) p(ro) loco et tempore; et sic(ut) no(n) obligat ad se(m)
- Section:
- 1r-192v Bonaventura: Commentarius in librum I Sententiarum
Altre annotazioni in questo foglio
Tipo di libro di formato medio, scarsamente illustrato e privo di commento: scrittura di modulo mediamente piccolo, poco allineata sul rigo, rapida nel tracciato e caratterizzata da un non rigido rispetto delle regole della textualis.
A con tendenza a ridurre il rapporto schiena e pancia.
C e t sono molto simili.
S minuscola con asta allungata. Il ricorso alla s in forma maiuscola a fine di parola è limitato.
U ed n molto simili anch’esse nel tracciato: ciò è dovuto alla rapidità di esecuzione dei segni.
Al centro nel margine superiore è la prima parte del titolo corrente L(iber) [Primus].
I segni paragrafali in piè di mosca sono di colori alternata blu e rosso e la S iniziale di S(e)c(un)do a tre terzi della prima colonna è colorata in rosso e filigranata in blu.
È l’indicazione della pecia preceduta da un segno paragrafale in inchiostro XL pecia et ultima.
-d correzione da l.
Segue sol(it)o espunto.
N(ost)ram negl(igent)iam forse correzione su rasura, come sembra dal modulo leggermente più piccolo rispetto al complesso del testo.
Così nel codice.
Nel margine destro è ripetuto C(ontr)a preceduto dal segno paragrafale.
La prima -t- aggiunta nell’interlineo.
Segue i(n) T(re)n(is) espunto.
La -s soprascritta che funge anche da segno abbreviato è in forma di sigma lunato.
Il segno paragrafale è ripetuto nel margine destro in inchiostro, di nuovo seguito da R(esponsi)o.
Segue no(n) espunto.
v(er)itate sive cognic(i)one, e(st) falsus: (er)go o(mn)is affect(us) e(st) ini
q(us), q(ui) no(n) concordat cu(m) d(iv)i(n)a vo(lunta)te i(n) volito: ergo et c(etera). It(em), te
nem(ur) velle q(uod) De(us) p(re)cipit, a(u)t (er)go q(uia) p(re)cipit, a(u)t q(uia) v(u)lt. No(n)
quia p(re)cipit, q(uia) illi q(u)i fu(eru)nt mu(n)dati, q(ui)b(us) datu(m) e(st) p(re)ce
ptu(m) a D(omi)no de tacendo, no(n) p(ec)caveru(n)t i(n) revela(n)do,
q(uia) d(iv)i(n)a i(n)spir(ati)one cog(n)over(un)t, Deu(m) no(n) velle i(llu)d q(uod) p(re)ci
piebat: (er)go tenem(ur) ad p(re)ceptu(m), q(uia) tenem(ur) ad vo(lunta)te(m):
(er)go tenem(ur) velle q(uod) De(us) v(u)lt. It(em), tenem(ur) c(r)ed(er)e no(n) t(antu)m
q(uod) p(re)cipit Deus c(r)ed(er)e, s(ed) et(iam) om(n)e q(uod) d(ici)t e(ss)e v(eru)m: (er)go a si(mi)li
tenem(ur) velle no(n) t(antu)m q(uod) p(re)cipit Deus velle, s(ed)
om(n)e q(uod) iudicat/indicat se velle ta(n)q(uam) bonu(m): (er)go tenem(ur)
velle om(n)e q(uod) scim(us) Deu(m) velle. Cont(ra) Aug(ustin)us in
Ench(iridion): «Al(iqua)n(do) ho(mo) bona vo(lunta)te v(u)lt q(uod) non vult De(us). It(em),
viri s(a)n(ct)i freq(ue)nt(er) volu(n)t oppo(sit)a, sic(ut) Ap(ostolus) volebat
alligari i(n) Ier(usa)l(e)m, et discipuli noleba(n)t, Act(uum) XXI:
«Sed constat, q(uod) De(us) a(liqu)od illor(um) noleba(n)t»: (er)go lic(et) con(tra)riu(m) d(iv)i(n)e
vo(lunta)ti velle m(er)itorie; (er)go et c(etera). It(em), si tenem(ur) i(n) volito
confor(ma)re: (er)go cu(m) i(n) diff(er)entib(us) no(n) sit nob(is) vo(lun)tas d(iv)i(n)a
det(erm)i(n)ata, q(ui)cu(m)q(ue) v(u)lt a(liqu)od indiff(er)ens det(erm)i(n)ate, committit se disc(r)imini:
(er)go p(ec)cat mor(tali)t(er), q(uod) absurd(um) e(st). Si dicas, q(uod) tenet(ur), q(ua)n(do) scit
D(omi)ni vo(lunta)te(m);. Con(tr)a: sci(enti)a no(n) i(n)duc(i)t novu(m) pec(catu)m n(eque)
te(n)tione(m), s(ed) solu(m) agg(ra)vat pec(catu)m: (er)go p(ro)p(ter) sci(enti)am ne(m)o te(netur), sic(ut) n(ec) ig(n)o
rans. It(em), Ie(remi)as dolebat s(upe)r dest(r)uctione(m) Ier(usa)l(e)m,
Ch(ristu)s flebat s(upe)r Ier(usa)l(e)m, Luc(ae) XIX: «B(eat)a V(ir)go et Ap(osto)li sup(er)
passione Chr(ist)i. Si fleba(n)t et doleba(n)t, et dolor e(st) de reb(us),
q(ue) nobis nolentib(us) accid(un)t: (er)go noleba(n)t. Et constat, q(uo)d
om(ne)s hii m(er)ebant(ur), et scieba(n)t, Deu(m) velle con(tra)riu(m): (er)go li
cite et m(er)itorie p(os)sum(us) velle con(tra)riu(m) d(iv)i(n)e vo(lunta)tis, et(iam) u(b)gli sci
t(ur). It(em), q(uantu)mcu(mque) p(re)lat(us) me(us) velit a(liqui)d, no(n) teneor i(llu)d velle,
n(is)i m(ih)i p(re)cipiat, et(iam)si sciam ip(su)m velle: (er)go p(ar)i ra(tio)ne, q(uantu)m
cu(m)q(ue) velit Deus a(liqui)d, no(n) teneor i(llu)d q(uantu)mcu(mque) m(ih)i i(n)notes
cat, n(is)i De(us) m(ih)i p(re)cipiat. Ite(m), q(uod) De(us) consulit v(u)lt, et nos
scim(us) eu(m) velle, t(ame)n no(n) tenem(ur) velle, q(u)a(m)vis multu(m) sibi
placeat, et(iam) plus q(uam) p(re)ceptu(m): (er)go no(n) tenem(ur) velle
o(mn)e q(uod) scim(us) Deu(m) velle. R(esponsi)o: ad h(oc) d(icu)nt aliq(u)i, q(uod) no(n) tene
m(ur) confor(ma)re vo(lunta)te(m) n(ostr)am vo(lunta)ti d(iv)ine i(n) o(mn)i q(uod) v(u)lt De(us) – s(ed) h(oc) e(st)
p(er)fectio(n)is et s(upe)reroga(tio)nis, et h(oc) erit i(n) pat(ri)a – s(ed) ad h(oc)
solu(m) tenem(ur), q(uod) ip(s)e nos v(u)lt velle. D(icu)nt aut(em), q(uod) De(us) no(s)
vult velle solu(m) q(uod) p(re)cipit, et nolle q(uod) p(ro)hib(et). H(e)c enim s(un)t
signa, p(er) q(ue) suffi(cien)t(er) indicat nobis sua(m) vo(lunta)te(m), q(ua) v(u)lt nos
velle a(liqui)d. I(n) aliis volitis, sive i(n)notesca(n)t sive no(n),
lic(et) velle con(tr)ariu(m) s(i)n(e) p(e)cc(at)o. Et p(er) h(oc) solvu(n)t ad ut(r)am(que)
p(ar)te(m). Un(de) d(icu)nt, q(uod) lic(et) nobis aliq(ua) velle p(ro)p(r)ie, q(uia) no(n) dec(et)
velle oppo(s)ita, ut e(st) de dest(r)uctione gentis n(ost)re,
et de calamitatib(us) iustor(um), et consil(iar)iu(m). Et(iam) si De(us) pluat
p(er), ita n(e)c ad om(n)em actu(m) vo(lunta)tis, n(e)c ad om(n)e p(rae)ce
ptu(m), s(ed) tu(n)c solu(m), qu(ando) tenem(ur) exire in actu(m)
caritatis. Un(de) no(tan)d(um), q(uod) sic(ut) tenem(ur) ad h(oc), q(uod) nu(n)
q(u)am ad con(tr)ariu(m): sic(ut) velle, q(uod) Deus v(u)lt, ex li
bidine. Ad hoc et(iam) tenem(ur) p(ro) loco et te(m)p(or)e,
si h(ab)em(us) ca(rita)te(m); si aut(em) no(n) h(ab)em(us), no(n) ad h(oc) te
nem(ur), s(ed) ad equivalens, q(uia) tenem(ur) fac(er)e q(uod)
i(n) nobis e(st), ut h(ab)eam(us); et ad hoc s(im)il(ite)r p(ro) lo
co et temp(or)e obligam(ur). Ex hiis p(atet)
r(esponsi)o ad ob(iect)a. Ad i(llu)d q(uod) ob(icit)ur, q(uod) a(l)i(qui)s s(i)n(e) p(e)cc(a)to
honorat p(ar)entes et(iam) ex nat(ur)ali pietate;
d(icen)d(um), q(uod) v(er)um e(st); et ex hoc sequit(ur), q(uod) n(on) i(n) o(mn)i
actu tenet(ur) conformare, no(n) t(ame)n seq(ui)t(ur), q(uod) no(n)
teneat(ur). Et p(er) hoc p(atet) seq(ue)ns, q(uod) ob(ici)t de g(e)n(er)a
litate actuu(m). P(atet) et a(liu)d q(uod) obicit de g(e)n(er)a
litate temp(or)is. Ad i((llu)d q(uod) ultimo ob(icit)ur, q(uod)
no(n) e(st) in p(otes)tate n(ost)ra h(ab)ere ca(rita)te(m); d(icen)d(um), q(uod) i(n) p(otes)ta
te h(abe)ntiu(m) ca(rita)te(m) e(st), et in p(otes)tate no(n) (habe)ntiu(m),
no(n) p(ro)pinq(u)a, s(ed) dispo(s)itiva. P(otes)t enim q(ui)lib(et) fa
ce(re), q(u)o facto h(ab)eat ca(rita)te(m); et i(de)o, si no(n) faciat,
i(m)putat(ur) sibi, n(e)c excusat(ur) p(er) i(m)possi(bilita)te(m), q(uia) no(n)
e(st) i(m)possibilitas, u(b)i succ(ur)rit aliu(n)de p(otest)as, et
no(n) deficit, n(is)i p(ro)p(ter) n(ostr)am negli(genti)am. Ad i(llu)d q(uod) ob(icitur)
de obsti(na)to, d(icen)d(um), q(uod) n(u)ll(u)s e(st) adeo obstinat(us), q(ui) no(n) pos
sit fac(er)e q(uod) in se e(st), et q(ui) n(on) possit redire ad cor;
et i(de)o te(netur) sic(ut) et alii, l(icet) no(n) p(ro) q(u)ol(ibet) i(n)sta(n)ti, s(ed) p(ro) loco
et te(m)p(or)e. Si aut(em) tu q(uae)ras, q(ui)d sit loc(us) et te(m)pus;
meli(us) doc(et) unctio q(u)am ars; t(ame)n, q(ua)n(do) Do(min)us visi
tat eu(m) i(n)t(er)iori allocuc(i)one v(e)l ext(er)iori p(rae)dica(tio)ne
v(e)l a(l)iq(u)o tali, i(n) q(u)o e(st) op(por)tu(n)itas redeu(n)di ad cor, si
tu(n)c negligat, i(n)cid(i)t i(n) conte(m)ptu(m) et omissio(n)is pec(catu)m/pec(catoru)m.
S(e)c(un)do q(ue)r(itur), ut(ru)m teneam(ur) confor(ma)re vo(lunta)te(m) n(ost)ram vo(lunta)ti
d(iv)i(n)e i(n) volito. Et q(uod) sic, v(idetu)r. M(a)t(heus) XII: «Q(u)i no(n) e(st) me
cu(m), con(tr)a me e(st)»: (er)go si no(n) consonat Deo i(n) vo(li)to, e(st) contra D(eu)m;
(er)go si tenem(ur) Deo n(on) e(ss)e con(tra)rii, tenem(ur) velle q(uod)
Deus vult. Ite(m), s(upe)r i(llu)d Ps(almi): «No(n) adhesit m(ih)i cor p(ra)
vu(m)»; Glossa: "Pravum cor atque distortum habet qui non vult
hoc quod Deus vult"; sed tenemur vitare cordis pravitatem: ergo te
nem(ur) velle quod Deus v(u)lt. Ite(m), Tulli(us) deffiniens
amicitia(m) d(ici)t, q(uod) ami(ci)cia e(st) ide(m) velle et ide(m) nolle
i(n) reb(us) honestis; s(ed) tenem(ur) s(er)vare deo amici
cia(m): (er)go et ide(m) velle i(n) honestis. S(ed) Deus no(n) v(u)lt
n(is)i iustu(m) et honestu(m): (er)go debem(us) n(ost)ram vo(lunta)te(m) su
e confor(ma)re i(n) o(mn)ib(us). It(em), o(mn)is int(e)ll(ectu)s, q(u)i discordat a p(rim)a