Greek Paleography From Antiquity to the Renaissance [by T. Janz]

Vat.gr.1899.pt.1

Manuscript information

Resource type:
Manuscript
Collection:
Vat.gr.
Shelfmark:
Vat.gr.1899.pt.1
Library:
Biblioteca Apostolica Vaticana
Date:
sec. XIII ex
Dated Mss:
1261-1282
Beginning date:
1276
Ending date:
1300
Place:
Costantinopoli
Support:
chart. orient.
Height:
243
Width:
175
Extent:
II. 1-192
Overview:
Aelii Aristidis orationes.

Description

Collation:
36 quat. (287; cave-f. 213a), 1 quin. (297), 15 quat. (417), 1 tern. (saltem hodie; 423).
Writing - Note:
Si excipias ff. 8v et 420v-423v de quibus infra, totum codicem scripsit intra annos 1261-1282 Theodora Palaeologina Rhaulaena.
Decoration - Note:
Prolegomenis et orationibus praefixae sunt taeniolae rubro colore (rarius et nigro) a libraria delineatae, figuris geometricis, floribus, funiculis intextis ornatae. haud ineleganter omnino. Una alterave circa finem croceo liquore postea est impleta. Tituli (modo unciali modo minusculo charactere exarati), litterae initiales (nodis saepius ornatae), signa quae ad scholia referunt, glossulae interlineares, prima scholiorum verba rubro exarata.
Binding - Note:
Tabulae chartaceae membrana vestitae exhibent in dorso auro impressa scuta Pii pp. IX (1846-78} et Joh. B. Pitra cardin. bibliothecarii (1869-89), necnon scidulam e corio rubro in qua numerus codicis legitur.
Signatures:
Libraria ipsa, ut puto, fasciculos signaverat in angulo inf. ext. primae et ultimae paginae: supersunt notae,(f. 112v) ιδ', (f. 128v) ιϛ', (f. 145) ιϛ' (sic!) corr. postea in ιθ', (f. 298) λε' corr. postea in λη', etc.; eadem primam paginam complurium fasciculorum (immo omnium?) una aut saepius tribus cruculis medio marg. sup. appositis signavit. Recentior quidam, ut iam monui, notas fasciculorum iure correxit. - Antiquior foliorum computatio notis arabicis inter binas primas columnarum lineas inscribitur, quae variis erroribus laborat.
General note:
In duas partes divisus. [...] Ff. 1-3: notulae latinae nescio cuius de prolegomenis impressis aut ineditis.
Other name:
Theodora Palaiologina Kantakouzene Raoulaina, n. c. 1240 - m. c. 1300 [scribe]
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.

Administrative information

Source of information:
P. Canart, Codices Vaticani graeci: codices 1745-1962, In Bibliotheca Vaticana, 1970, pp. 578-581.

Curatorial narrative

Il manoscritto su supporto cartaceo, tramanda le opere di Elio Aristide vergate da Teodora Raulena nella seconda metà del XIII sec. a Costantinopoli. È un raro caso di codice scritto da una mano femminile, come espicitato nei versi contenuti nella cornice al f. 9r: Teodora Raulena era una nobildonna della corte costantinopolitana, figlia di Giovanni Cantacuzeno e Irene Paleologina, che aveva sposato in prime nozze Giovanni Muzaloni e in seconde nozze, avvenute nel 1261, Giovanni Rhaul. La date del manoscritto si ricavano proprio dai dodici versi iniziali in cui, oltre ad essere esplicitato il nome della copista, è citato anche il secondo marito della Raulena morto nel 1282: il codice dev’essere dunque stato copiato tra il 1261 e il 1282. Vergato in una minuscola molto simile al cosiddetto stile beta-gamma (secondo l’autorevole parere di Hunger prima e De Gregorio poi tale grafia sarebbe un particolare tipo di Fettaugenmode), il codice, eccetto pochi fogli di un’altra mano posteriore (ff. 8v e 420v-423v), ha numerosi scholia nei margini.

Misterioso è il suo passaggio da Costantinopoli alla Biblioteca Vaticana: compare per la prima volta nell’inventario di Leone Allacci del 1618.

I fogli trascritti sono i seguenti: ff. 147v-149v Aelius Aristides, Πρὸς Πλάτωνα ὑπὲρ τῶν τεττάρων cum scholiis (cfr. Aristides, vol. 1, a cura di W. Dindorf Leipzig 1829, p. 571- p. 522) e 357r-359r Περὶ ὁμονοίας ταῖς πόλεσιν cum scholiis (cfr. Aristides, vol. 2, a cura di W. Dindorf, Leipzig 1829, p. 237- p. 242). Si annotano i ff. 9r148r.

 

Bibliografia

FOLLIERI, Codices Graeci, pp. 60-62, tav. 40; TURYN, Codices graeci, pp. 63-65, tavv. 36 e 168c; DE GREGORIO, La scrittura, p. 88; PERRIA, Γραφίς, p. 135; CRISCI – DEGNI, La scrittura greca, p. 189. Biblioteca Apostolica Vaticana e Pinakes.

Parts of this manuscript

1r-8r

Sopater Atheniensis, Prolegomena de vita et arte

Locus:
1r-8r
Author:
Sopater Atheniensis, sec. IV [internal]
Supplied title:
Prolegomena de vita et arte
Uniform title:
Prolegomena in Aristidem (Sopater Atheniensis, sec. IV)
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
P. Canart, Codices Vaticani graeci: codices 1745-1962, In Bibliotheca Vaticana, 1970, pp. 578-581.

8v

Gregorius Nazianzenus, Funebris oratio in patrem

Locus:
8v
Author:
Gregorius Nazianzenus, s., c. 330-390 [internal]
Supplied title:
Funebris oratio in patrem
General note:
A vv. [Ἆρ᾿ οὐν] τὸ μὲν ἐπιεικὲς ad vv. (des. mut.) ἀπιστοιητε δὲ.
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
P. Canart, Codices Vaticani graeci: codices 1745-1962, In Bibliotheca Vaticana, 1970, pp. 578-581.

9r-83r

Aristides, Publius Aelius, Panathenaica cum scholiis

Locus:
9r-83r
Author:
Aristides, Publius Aelius, 117/129-189 [internal]
Supplied title:
Panathenaica cum scholiis
Uniform title:
Orationes (Aristides, Publius Aelius, 117/129-189). 13
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
P. Canart, Codices Vaticani graeci: codices 1745-1962, In Bibliotheca Vaticana, 1970, pp. 578-581.

83r-184r

Aristides, Publius Aelius, Ad Platonem pro quattuor viris cum scholiis

Locus:
83r-184r
Author:
Aristides, Publius Aelius, 117/129-189 [internal]
Supplied title:
Ad Platonem pro quattuor viris cum scholiis
Uniform title:
Orationes (Aristides, Publius Aelius, 117/129-189). 46
General note:
Ff. 83r-85r: prolegomena.
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
P. Canart, Codices Vaticani graeci: codices 1745-1962, In Bibliotheca Vaticana, 1970, pp. 578-581.

184r-192v

Aristides, Publius Aelius, Ars rhetorica cum scholiis

Locus:
184r-192v
Author:
Aristides, Publius Aelius, 117/129-189. Opere spurie e dubbie [internal]
Supplied title:
Ars rhetorica cum scholiis
Uniform title:
Ars rhetorica (Aristides, Publius Aelius, 117/129-189. Opere spurie e dubbie)
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.