Vat.gr.1
Manuscript information
- Resource type:
- Manuscript
- Collection:
- Vat.gr.
- Shelfmark:
- Vat.gr.1
- Library:
- Biblioteca Apostolica Vaticana
- Date:
- sec. IX-X
- Beginning date:
- 876
- Ending date:
- 925
- Support:
- membr.
- Height:
- 367
- Width:
- 253
- Extent:
- I. 191
Description
- Collation:
- Quaterniones 24.
- Writing - Note:
- Scripturae exemplum (f. 90v) imagine phototypa expressum dederunt P. Franchi de' Cavalieri et Ioh. Lietzmann, Specimina codicum Vatt. graecor., Bonnae 1910, tab. 9.
- Binding:
- Membr.
- Binding - Note:
- Tegumentum simplici membrana obductum saec. fortasse XVIII.
- Signatures:
- Quaterniones 24 signavit in ang. sup. ext. primae paginae et in extremae angulo inf. int. manus recentior; antiquae tamen enumerationis vestigia supersnnt ff. 33r (KH), 57r (ΛA), 65r (ΛΒ) alibi, unde adparet quaterniones deesse 1-23, Platonis tetralogiam VII et VIII conplecientes. Aliam fasciculorum enumerationem notis arabicis addidit imis foliis manus, ut vid., saec. XV.
- Palimpsest:
- Pagina altera folii I continet scripturam antiquam paene deletam legere nequivimus.
- General note:
- Liber nitide exaratus titulisque instructus descriptis litteris uncialibus parvis, praebet in marginibus varias lectiones, quarum partem vir non indoctus saec. XI decerpsit ex codice optimae notae (cf. Platonis opp. ed. Stallbaum X 1 p. XIII) in bybliotheca patriarchae <Cpolitani> olim adservato, ut docent verba τοῦ πατριάρχου τὸ βιβλίον singulis lectionibus praefixa (v. H. Rabe "Die Platon-Handschrift Ω" in "Rhein. Mus." 63, 1908, p. 235 ss.). [...] <F. I> in frustulo autem chart. adglutinato, tit. "Platonis opera" manu saec. XVIII. Pagina eiusdem folii altera continet indicem codicis latine saec. XVII digestum: scripturam antiquam paene delectam legere nequivimus. [...] Ff. 190. 191, reposita in locum foliorum 6-8 quaternionis 24, quae perierant, vacua relicta sunt.
- Other name:
- Mai, Angelo, card., 1782-1854 [glossator]
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- History:
- In tegumento priore verso legitur "N. 796", qui numerus locum indicat quem olim codex obtinuit in bybliotheca nescio qua. Pagina prima folii I, quod avolsum fuit ex libro latino saeculi XIV, exhibet notam autographam "Angelus Maius Vaticanae bibliothecae praefectus praestantem hunc Platonis codicem in prima Vaticanorum codicum sede collocavit; in qua olim alius erat" (scil. lacobi Tusani lexicon graeco-latinum, Parisiis 1552, tom. I) a cl. Caietano Marino inter impressos (2.a Racc. 18676-18677, hodie Racc. Gen., Class. I 25) deinde translatus" (cf. Regestum Clementis PP. V, vol. I, Romae 1885, p. CCLXXI) [...]. In ff. Iv. 1r. 189v exstat sigillum bybliothecae Nationalis Parisiensis.
Administrative information
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, pp. XVII, 1-2.
Curatorial narrative
Il Vat. gr. 1 è, insieme al Parigi, Bibliothèque Nationale de France, Gr. 1807 (indicato come A dai filologi), uno dei principali testimoni per le opere di Platone raggruppate nella nona tetralogia. Il manoscritto costituiva probabilmente il secondo di due tomi contenenti la raccolta completa delle opere del filosofo. Attualmente, mutilo di diversi fascicoli iniziali, il codice tramanda il testo delle Leges ed una serie di opere spurie. Indicato come O dai filologi, la sua importanza era nota sin dal 1811 quando Bekker lo collazionò per l’edizione critica del filosofo (nell’edizione ottocentesca è riportato con la sigla Ω). Copiato, secondo gli studi principali, tra la fine del IX sec. e l’inizio del X sec. in un’elegante minuscola antica rotonda di modulo piccolo e con influssi corsiveggianti, il codice tramanda nei margini numerosi scholia della metà dell’XI sec. o del XII sec. Il manoscritto era intatto fino al 1468 quando fu copiato il suo apografo, il Vienna, Österreichische Nationalbibliothek, Vindob. 56 (attuale suppl. gr. 20). Sulla committenza del codice, Lenz ha ipotizzato un legame con la biblioteca di Areta, metropolita di Cesarea di Cappadocia (860 – 935): tale ipotesi tuttavia non ha trovato riscontro in alcun elemento.
Mercati ne segnala la presenza in Biblioteca Vaticana dal 1816 quando il codice venne donato dalla Francia come indennizzo per la perdita di due manoscritti a seguito dell’occupazione di Roma. Precedentemente, sempre secondo Mercati, era stato di proprietà del card. Francesco Saverio de Zelada (1717-1801) e prima ancora era appartenuto, forse, alla biblioteca sforziana dove sarebbe rimasto fino al XVII sec. Fu il Mai a dare l’attuale segnatura al codice che prese il posto di uno stampato, secondo quanto indicato dai cataloghi precedenti di Domenico Ranaldi (Vat. lat. 13190, ff. 220r-275v) e Leone Allacci (Barb. gr. 202, ff. 18v-173v).
I fogli trascritti sono i seguenti: ff. 1r-2r e 100v-102r, Plato, Leges I, 624 a - 628 b e X, 875 c - 879 c; 152v-153v Plato, opere spurie e dubbie, Epistulae V, 322 a - 325 b (cfr. Plato, Platonis opera, vol. 5, instruxit J. Burnet, Oxford 1907). Si annotano i ff. 1r e 102r.
Bibliografia
RABE, Die Platon-Handschrift, pp. 235-238; POST, The Vatican Plato; LENZ, Der Vaticanus Gr. L, pp. 193-218; MERCATI, Note, pp. 58-66; WILSON, Some Palaeographical Notes, pp. 200-202; FOLLIERI, Codices, pp. 32-33, tav. 19; FONKIÇ, Scriptoria bizantini, pp. 73-118; LUZZATTO, Emendare Platone, pp. 52-62. Biblioteca Apostolica Vaticana e Pinakes.
Parts of this manuscript
139r-146v
Epinomis
- Locus:
- 139r-146v
- Supplied title:
- Epinomis
- Uniform title:
- Epinomis (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
147r-170v
Epistulae
- Locus:
- 147r-170v
- Supplied title:
- Epistulae
- Uniform title:
- Epistulae (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Platonis (f. 147) epistulae* 2-13 praemissa epist. Dionis ad Dionysium. Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
170v-173r
Definitiones
- Locus:
- 170v-173r
- Supplied title:
- Definitiones
- Uniform title:
- Definitiones (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- V. Capocci, Codices Barberiniani Graeci, in Bybliotheca Vaticana 1958, v. 1, p. 26.
173r-174v
De iusto
- Locus:
- 173r-174v
- Title:
- De iusto
- Uniform title:
- De iusto (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
1r-138v
Leges
- Locus:
- 1r-138v
- Supplied title:
- Leges
- Uniform title:
- Leges (Plato, 427-347 a.C.)
- General note:
- Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
175r-176v
De virtute
- Locus:
- 175r-176v
- Supplied title:
- De virtute
- Uniform title:
- De virtute (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
176v-179v
Demodochus
- Locus:
- 176v-179v
- Supplied title:
- Demodochus
- Uniform title:
- Demodocus (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
179v-181v
Sisyphus
- Locus:
- 179v-181v
- Supplied title:
- Sisyphus
- Uniform title:
- Sisyphus (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Marginibus ascripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
181v-183r
Alcyon
- Locus:
- 181v-183r
- Supplied title:
- Alcyon
- Uniform title:
- Alcyon (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Marginibus ascripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
183r-189v
Eryxias
- Locus:
- 183r-189v
- Supplied title:
- Eryxias
- Uniform title:
- Eryxias (Plato, 427-347 a.C. Opere spurie e dubbie)
- General note:
- Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.
189v
Axiochus (fragmentum)
- Locus:
- 189v
- Supplied title:
- Axiochus (fragmentum)
- General note:
- Platonis Axiochi * initium, sc. usque ad vv. ὁδοῦ ἀπαν|<τᾶν> (p. 364 B). and Marginibus adscripta sunt scholia ab alia, eiusdem tamen aetatis, manu.
- Language:
- Greco.
- Alphabet:
- Greco.
- Source of information:
- I. Mercati, P. Franchi De' Cavalieri, Codices Vaticani graeci, I: Codices 1-329, Romae 1923, p. 1.