Greek Paleography From Antiquity to the Renaissance [by T. Janz]

Pal.gr.220

Manuscript information

Resource type:
Manuscript
Collection:
Pal.gr.
Shelfmark:
Pal.gr.220
Library:
Biblioteca Apostolica Vaticana
Date:
sec. X in
Beginning date:
901
Ending date:
925
Support:
membr.
Height:
243
Width:
177
Extent:
224
Overview:
Quattuor evangelia cum scholiis.

Description

Foliation:
I. A-G. 1-8. 13-224 (-9, -12, +90bis)
Decoration - Note:
Singuli Evangelistae suam habent imaginem pictam, temporis vero iniuria et usu consumptam.
General note:
Fol. A-C saec. XIII, Cv ann. 1398, et 8v. saec. XVI. Folium Cv haec tantum habet: ˏα̅· τ̅· Ϛ̅η̅· μην(ὶ) νοεμβρίῳ ς̅· ἐκοιμήθη ὁ δούλος (sic) τοῦ θ(ε)οῦ νικόλαος ὁ χαντακήτης ὥρᾳ ζ̅· ἡμέρᾳ δ′. Clauditur codex, <ff. 223v-224v>, I. Nominibus possessorum: Πέτρου Κάκου καὶ τῶν φίλων ἥδε βίβλος ἐστί. || Νικολάου Γαϊτάνου καὶ τῶν φίλων αὐτοῦ, - II. Verbis italico sermone scriptis: "I (sic.) nomine del gratioso Ihu Xho a d. 24 Arilis: 1541 sera not. (=notte) o donat. lo caparo che Dio lo faza benedeto in finis", - III. Truncits quibusdam de Christi genealogia et aliis nullius momenti.
Other name:
Egnazio, Giovanni Battista, c. 1478-1553 [owner]
Fugger, Ulrich, 1526-1584 [owner]
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
History:
Olim Petri Caci et Nicolai Gaitani.

Administrative information

Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, pp. 116-117.

Curatorial narrative

Il Pal. gr. 220 contiene i quattro Vangeli, corredati ciascuno dalle liste dei titoli dei capitolari (kephalaia) e arricchiti da scholia, e l’epitome delle Quaestiones evangelicae di Eusebio (ff. 61r-96r): testimonianza fondamentale per la ricostruzione di un’opera attualmente perduta. La scrittura utilizzata è un esempio di minuscola quadrata ad asse inclinato; mentre per titoli e scholia è stata usata una minuscola diritta. Il manoscritto è riccamente decorato: oltre alle miniature degli evangelisti, Weitzmann ha messo in risalto, per l’ornamentazione dei canoni eusebiani, la prossimità con la produzione armena a sua volta vicina a quella di ambito siriaco di cui un eccellente esempio sono i vangeli di Rabbùla (Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 01. 56). L’origine del codice è stata oggetto di ampio dibattito tra gli studiosi; attualmente non è possibile fornire indicazioni precise circa la provenienza se non affermando genericamente che la sua origine è orientale.

Il manoscritto è stato annotato diverse volte nei secoli e la sua storia posteriore è documentata da tracce importanti. Al f. Cv è riportato il nome di Nicola ὁ Χαντακήτης che sembrerebbe rinviare ad un ambito cretese, mentre al f. 1r in una nota del XIV o del XV sec., quasi completamente erasa, viene citata una non identificata chiesa di S. Demetrio. Il manoscritto passò poi nelle mani di Nicola Γαϊτάνης (?) come attestato dal monogramma e nota di possesso al f. 223v; nella metà del XVI sec. era in possesso dell’umanista veneziano Giovanni Battista Cipelli, detto Egnazio. La collezione dei manoscritti greci del Cipelli fu acquisita da Ulrich Fugger per poi confluire nella Palatina di Heidelberg e nel 1623 nella Biblioteca Apostolica Vaticana.

I fogli trascritti sono i seguenti: ff. 133r-135r, Lc 1, 1-55; ff. 186r-188r, Gv 1, 1-2,5. Si annotano i ff. 1v e 133r.

 

Bibliografia

WEITZMANN, Die armenische, pp. 11-13; WEITZMANN, Die byzantinische, pp. 62-63; PERRIA, Γραφίς, p. 79. Biblioteca Apostolica Vaticana e Pinakes.

Parts of this manuscript

13r-60v

Evangelium secundum Matthaeum cum scholiis

Locus:
13r-60v
Supplied title:
Evangelium secundum Matthaeum cum scholiis
Uniform title:
Biblia. N.T. Evang. sec. Matthaeum. Greco
General note:
Cfr. ff. Er-Fr. Gr.
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 117.

Ar-Cr

Interpretatio vocum hebraicarum quae in Evangelio Matthaei occurunt

Date:
sec. XIII
Beginning date:
1201
Ending date:
1300
Locus:
Ar-Cr
Supplied title:
Interpretatio vocum hebraicarum quae in Evangelio Matthaei occurunt
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 116.

8v

De diebus fastis et nefastis

Date:
sec. XVI
Beginning date:
1501
Ending date:
1600
Locus:
8v
Supplied title:
De diebus fastis et nefastis
Incipit:
Αὗταί εἰσιν αἱ ἡμέραι ἃς ἐφανέρωσεν Κύριος ὁ Θεὸς Ἔσδρᾳ τῷ προφήτῃ
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, pp. 116-117.

1v

Eusebius Caesariensis, Epistula ad Carpianum ad canones evangeliorum praemissa

Locus:
1v
Author:
Eusebius Caesariensis, vesc., c. 265-c. 340 [internal]
Supplied title:
Epistula ad Carpianum ad canones evangeliorum praemissa
Uniform title:
Epistula ad Carpianum. Canones evangeliorum (Eusebius Caesariensis, vesc., c. 265-c. 340)
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 116.

2r-7r

Eusebius Caesariensis, Canones evangeliorum

Locus:
2r-7r
Author:
Eusebius Caesariensis, vesc., c. 265-c. 340 [internal]
Supplied title:
Canones evangeliorum
Uniform title:
Epistula ad Carpianum. Canones evangeliorum (Eusebius Caesariensis, vesc., c. 265-c. 340)
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 116.

61r-69v. 88r-96r

Eusebius Caesariensis, Quaestiones evangelicae

Locus:
61r-69v. 88r-96r
Author:
Eusebius Caesariensis, vesc., c. 265-c. 340 [internal]
Supplied title:
Quaestiones evangelicae
Uniform title:
Quaestiones evangelicae (Eusebius Caesariensis, vesc., c. 265-c. 340)
General note:
Ff. 61r-69v: Quaestiones ad Stephanum (epitome). Ff. 88r-96r: Quaestiones ad Marinum (epitome).
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 117.

97v-128v

Evangelium secundum Marcum cum scholiis

Locus:
97v-128v
Supplied title:
Evangelium secundum Marcum cum scholiis
Uniform title:
Biblia. N.T. Evang. sec. Marcum. Greco
General note:
Ff. 97v-98r: capitula. Ff. 99r: imago evangelistae.
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 117.

129v-182v

Evangelium secundum Lucam cum scholiis

Locus:
129v-182v
Supplied title:
Evangelium secundum Lucam cum scholiis
Uniform title:
Biblia. N.T. Evang. sec. Lucam. Greco
General note:
F. 129v: imago evangelistae. Ff. 130r-131r: capitula.
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 117.

184r-222v

Evangelium secundum Iohannem cum scholiis

Locus:
184r-222v
Supplied title:
Evangelium secundum Iohannem cum scholiis
Uniform title:
Biblia. N.T. Evang. sec. Iohannem. Greco
General note:
F. 184r: imago evangelistae. Ff. 185r: capitula.
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 117.

Er-Fr. Gr

Capitula et imago sancti Matthaei

Locus:
Er-Fr. Gr
Supplied title:
Capitula et imago sancti Matthaei
General note:
Er-Fr: capitula. Gr: imago evangelistae.
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 116.

70r-88r

Iulius Africanus, Epistula ad Aristidem

Locus:
70r-88r
Author:
Iulius Africanus, m. c. 240 [internal]
Supplied title:
Epistula ad Aristidem
Uniform title:
Epistula ad Aristidem (Iulius Africanus, m. c. 240)
Language:
Greco.
Alphabet:
Greco.
Source of information:
H. Stevenson, Codices manuscripti Palatini Graeci Bibliothecae Vaticanae, Romae 1885, p. 117.