5v: Vat.lat.2193 — i(n) celu(m), p(ar)te v(er)o
- Resource type:
- Annotation
- Manuscript:
- Vat.lat.2193
- Annotation text:
i(n) celu(m), p(ar)te v(er)o mu(n)dana, que constat ex igne et aere
- Section:
- 4r-9r Apuleius. Opere spurie e dubbie: Asclepius
Other annotations on this folio
conlata conce(n)tu(m) quoda(m) melo divino dulcissimu(m)
clitant(ur); sed aliis i(n)credibile, aliis fabulosu(m),
aliis forsitam videt(ur) e(ss)e de(r)idendu(m). Res eni(m)
dulcis e(st) i(n) hac corporali vita, q(ui) capit(ur) de pos
sessionib(us) fructus. Q(ualite)r a(n)i(m)am obtorto, ut
aiu(n)t, collo detinet, ut i(n) p(ar)te sui, q(ua) mortalis
sc(er)e i(n)videns i(m)mortalitati malignitas. Er
go eni(m) t(ib)i q(uas)i p(re)divina(n)s dixero nullu(m) po(s)t nos
habitur(um) dil(e)ctu(m) simplice(m), qui e(st) ph(ilosoph)ye, q(ue) sola
e(st) i(n) cognosce(n)da divinitate frequens obtutus
et s(an)c(t)a religio. Multi eteni(m) et ea multifa(r)ia r(ati)one
confundu(n)t. Qu(omod)o (er)go m(u)lti i(n)comp(re)hensibile(m) phy
losophya(m) afficiu(n)t aut que(m)admo(du)m ea(m) multifa(r)ia
r(ati)one confundu(n)t? O Asclepi, hoc m(od)o: in va(r)ias di
sciplinas n(e)c comp(re)hensibiles ea(m) ca(n)dida comm(en)tati
one misce(n)tes, arytmetiken et musicen
et geometria(m). Pura(m) aut(em) phy(losophi)am ea(m)q(ue) di
vina(m) t(antu)m religio(n)e pe(n)dente(m) t(antu)m intend(er)e et reli
quas oportebit, ut apocatastasis astroru(m), sta
tio(n)es p(re)finitas cursu(m)q(ue) commutatio(n)is nu(mer)is con
stare miret(ur); terre v(er)o dim(en)sio(n)es, qualitates,
q(ua)ntitates, ma(r)is p(ro)funda, ig(ni)s vim et hor(um) o(mn)ium
effectus nat(ur)amq(ue) cognosce(n)s miret(ur), adoret
atq(ue) collaudet arte(m) m(en)temq(ue) divina(m). Musi
cen v(er)o nosse nich(il) aliud e(ss)e n(is)i cu(n)ctar(um) o(mn)i(um)
rer(um) ordine(m) sci(r)e queq(ue) sit divi(n)a r(ati)o sortita:
ordo e(n)i(m) rer(um) sing(u)lar(um) i(n) unu(m) o(mn)iu(m) artifici r(ati)one
verissimu(m)q(ue) conficiet. Quid (er)go ho(m)i(n)es post nos
er(unt), sophystar(um) calliditate d(e)cepti, a vera pu
ra s(an)c(t)a(m)q(ue) phy(losophi)a av(er)tentur. Simplici eni(m) m(en)te
et a(n)i(m)a divinitate(m) colere ei(us)q(ue) f(a)c(t)a venerari,
ag(er)e et(iam) Dei volu(n)tati gr(ati)as, q(ue) e(st) bo(n)itatis sola ple
nissima, hec est nulli a(nim)i i(m)portuna curiosita
te violata phy(losophi)a. Et de his sit hucusq(ue) t(ra)ctat(us).
De sp(irit)u v(er)o et de his similib(us)
hi(n)c sumat(ur) exordiu(m). Fuit D(eu)s
et Yle, que G(re)ce credim(us) mu(n)du(m), et mu(n)do
comitabat(ur) sp(iritu)s v(e)l i(n)erat mu(n)do sp(iritu)s, s(ed) no(n) si(mi)l(ite)r
ut deo n(e)c Deo hec, d(e) quib(us) mu(n)dus. Idc(ir)co n(on)
era(n)t, q(ua)n(do) no(n) era(n)t, s(ed) i(n) eo ia(m) tu(n)c era(n)t, unde na
sci habueru(n)t. No(n) ea sola no(n) nata dicu(n)t(ur), que
genera(n)di, ita ut ex his nich(il) nasci possit.
Quecu(m)q(ue) (er)go s(un)t, quib(us) i(n)e(st) nat(ur)a g(e)n(er)andi, hec
g(e)n(er)abilia su(n)t. Neq(ue) dubitat(ur) ex his, que ex se
D(eu)s (er)go sempit(er)n(us), D(eu)s et(er)nus n(e)c nasci pot(est) nec po
tuit: hoc e(st), hoc fuit, hoc e(r)it semper. Hoc (er)go est,
q(ue) ex se tota e(st), nat(ur)a Dei. Yle aut(em) v(e)l mu(n)di
nat(ur)a et sp(iritu)s, q(uam)vis nata no(n) videa(n)t(ur) a p(ri)ncipio
t(ame)n i(n) se nasce(n)di p(ro)cura(n)diq(ue) vim posside(n)t atq(ue)
e(st), inhereat, nec sinit p(ar)te(m) divinitatis agno
et aqua, mortal(is) resistat i(n) t(er)ram, nec vere o(mni)a sue
ma(n)data iuditia vidua des(er)taq(ue) dimittat. Sic
eni(m) hu(m)anitas ex p(ar)te divina, ex alia p(ar)te effecta
mortal(is) e(st) i(n) corpore consistens. Est aut(em) m(en)sura
ei(us) utriusq(ue), id e(st) ho(m)i(n)is, an(te) o(mn)es religio, qua(m) seq(uitur)
bonitas. Ea demu(m) tu(n)c v(idetu)r e(ss)e p(er)f(e)c(t)a, si con(tra) cupidi
tate(m) alienar(um) o(mn)iu(m) rer(um) sic despectus virtute
munita. Su(n)t eni(m) ab om(n)ib(us) cog(n)ationis divi
ne p(ar)tib(us) aliena o(mni)a, quecu(m)q(ue) t(er)rena corporali
cupiditate p(os)sident(ur); que m(er)ito possessionu(m)
no(m)i(n)e nu(n)cupant(ur), q(uonia)m no(n) nata nob(is)cu(m), s(ed) postea
a nob(is) posside(r)i cep(er)u(n)t: idci(r)co et(iam) possessionu(m) no(m)i(n)e
nu(n)cupant(ur). Om(n)ia e(rg)o hui(us)mo(d)i ab ho(m)i(n)e alie
na su(n)t, et(iam) corp(us), ut et ea q(ue) appetim(us) et ill(u)d ex quo
appete(n)tie nobis e(st) vitiu(m), despiciam(us). Ut eni(m)
meu(m) a(n)i(m)u(m) ratio(n)is ducit i(n)tentio, h(om)o actenus
e(ss)e debuit, ut conte(m)platio(n)e divinitatis p(ar)tem,
que sibi iu(n)cta mortal(is) e(st) mu(n)di inf(er)ioris neces
sitate s(er)va(n)di, despiciat atq(ue) conte(m)pnat. Na(m) ut
h(om)o ex ut(ra)q(ue) p(ar)te possit e(ss)e ple(n)issim(us), q(ua)t(er)nis eu(m)
ut(ri)usq(ue) p(ar)tis elem(en)tis a(n)i(m)adv(er)te e(ss)e formatu(m), ma
nib(us) et pedib(us) utrisq(ue) binis aliisq(ue) corporis
m(em)bris, q(ui)b(us) inf(er)iori, id e(st) t(er)reno, mu(n)do des(er)viat,
p(ro)vide(n)tie, q(u)ar(um) r(ati)one cu(n)cta divina norit atq(ue)
suspiciat. Unde efficit(ur) ut rer(um) div(er)sitates,
q(ua)litates, effectus, q(ua)ntitates suspiciosa i(n)da
gat(i)o(n)e sectet(ur), retardat(us) v(er)o g(ra)vi et nimio corp(or)is
vitio has nat(ur)e rer(um) ca(usa)s, que v(er)e su(n)t, p(ro)p(ri)e p(er)vid(er)e
no(n) possint. Hu(n)c e(rg)o sic effectu(m) conformatu(m)q(ue)
et tali mi(ni)sterio obsequioq(ue) p(re)positu(m) a su(m)mo D(e)o,
eu(m)q(ue) competent(er) mu(n)de mu(n)du(m) serva(n)do, D(eu)m pie
colendo, digne et competent(er) i(n) utroq(ue) D(e)i volu(n)ta-
ti pare(n)tem, tale(m) quo mun(er)e credis e(ss)e mune-
randu(m) – siq(ui)de(m), cu(m) d(e)i op(er)a sit mu(n)du(s), ei(us)q(ue) pul-
critudine(m) qui dilige(n)tia s(er)vat atq(ue) auget, op(er)a(m)
sua(m) cu(m) Dei volu(n)tate coniu(n)git, cu(m) spe(ci)em, qua(m) ille
corporis diurno op(er)e curaq(ue) componit – q(u)o mun(er)e
credis e(ss)e munera(n)du(m), nisi eo quo parentes
nostri munerati s(un)t, quo et(iam) nos q(u)oq(ue) munerari, si
foret divine pietati complacitu(m), optam(us) piissi-
mis votis, id e(st) em(er)itos atq(ue) exutos mu(n)da
na custodia, nexib(us) mortalitatis absolutos,
nat(ur)e sup(er)ioris p(ar)tis, id e(st) divinae, puros s(an)c(t)osq(ue)
H(ec) e(st) e(n)i(m) m(er)ces pie s(u)b D(e)o, diligent(er)q(ue) cu(m) mu(n)do vi
ve(n)tib(us). Secus eni(m) impieq(ue) qui vixeri(n)t, et red
it(us) denegat(ur) i(n) celu(m) et constituit(ur) i(n) corpora
alia i(n)digna a(n)i(m)o s(an)c(t)o et feda migratio.
Ut iste r(ati)onis s(er)mo p(ro)cessit,
illis v(er)o p(ar)tib(us) q(uat)tuor a(nim)i, sensus, memorie atq(ue)
divina i(n)tentio(n)e formavit, adminiculo sui
restituat. Iuste et v(er)e dicis, o Trismegiste.
o Trismegiste, spe a(n)i(m)e i(n) mu(n)dana vita p(er)i
n(e)cdu(m) nata su(n)t, s(ed) ea que care(n)t fecu(n)ditate
nata su(n)t, facile nasci posse, de q(ui)b(us) cu(n)cta nascu(n)t(ur).
nat(ur)am. Fecu(n)ditat(is) eteni(m) initiu(m) i(n) q(ua)litate n(atur)e
S(cilicet) Aliena e(ss)e | quecu(m)q(ue) cor|poraliter | possiden|tur
S(cilicet) Virg(ilio), 6 | Eney(dos)
S(cilicet) de p(re)mo bonar(um) | a(n)i(m)ar(um) p(ost) hanc | vita(m), et hic | pie loq(ui)|tur
S(cilicet) de supplicio malar(um), | et hi(c) i(m)pie i(n)cludit | e(n)i(m) Picthagore | errore(m)
S(cilicet) no(ta): sarcina rer(um) t(em)p(o)raliu(m) opp(r)imi a(n)i(m)a(m) | et in t(er)ram curvari neq(ue) libere | celum posse suspicere
S(cilicet) q(uo)d artes | liberales | confera(n)t ad | cultu(m) | Dei
S(cilicet) que sit | v(er)a et in|corrup|ta phi|loso|phi|a
Così nel codice, per t(er)ra
Così nel codice, per ne cure
Nel codice p(er)f(e)c(t)a(m)
Si mette in evidenzia un riempitivo di rigo.
Così nel codice, senza aspirazione.
Su -e- segno abbreviativo superfluo.
Nel codice int(er)ioris.
Così nel codice per Ego.
Nel codice arymeiiken: questa parola e la successiva musicen scritte mescolando lettere minuscole e lettere maiuscole dell’alfabeto gotico.
Così nel codice: s’intenda Qui.
Il titolo non occupa per intero i rr. 36 e 37, lasciando libero uno spazio a destra dove si legge Deus et |Yle sp(iritu)s è scritto con la s finale in forma di sigma lunato, qui e in seguito.
Ma nel codice fecu(n)ditat(us).